DOOR CONRAD JACOBS. In Juli reisden drie medestudenten en ik naar Ghana. Als leden van studenteninitiatief Academics for Development ondersteunden we er zes weken lang een ngo-project. Wat we er hebben geleerd, hadden boeken of cursussen ons nooit kunnen bijbrengen.

Conrad Jacobs

Het is 7 uur ‘s ochtends en er wordt op onze kamerdeur geklopt. Vanuit onze stapelbedden kijken Michiel en ik elkaar verdwaald aan: het is onze eerste dag en afgezien van onze gids kennen we hier nog niemand. Onwennig doe ik de deur open, en hoor vervolgens half het bevlogen verhaal van een Ghanese man genaamd Robert, strak in pak, die ons uitnodigt voor het Zondagsgebed. Vriendelijk bedanken we hem en geven aan dat het ons zeker interessant lijkt om een keer mee te gaan, waarop hij glimlacht, uitlegt dat hij het begrijpt en mijn nummer vraagt. Na mijn nummer te hebben ingetoetst in zijn nieuwe iPhone 6 wenst hij mij nogmaals gedag en sluit hij af: “Welcome to Ghana”.

Een klein jaar geleden ontmoetten Michiel, Laura, Caroline en ik elkaar voor het eerst. We hadden ons opgegeven voor een jaarproject van Academics for Development, een studentenorganisatie verbonden aan de KU Leuven. Dit houdt in dat je één academiejaar lang in een multidisciplinair team van 4 of 5 studenten aan een project werkt dat sociale impact in het Zuiden beoogt, om dit dan vervolgens in de zomer ter plaatse om te zetten in praktijk. Wij kozen voor een samenwerking met AquaRed – een commerciële ngo die actief is in Accra, Ghana. AquaRed verkoopt water in sachets, kleine plastic zakjes die de norm zijn in veel West-Afrikaanse landen. De voornaamste bezigheid van de organisatie is transport: de sachets van de waterfabriek buiten Accra naar de afnemers in Accra vervoeren, is vaak een grotere uitdaging dan je zou verwachten. Vervolgens herinvesteert AquaRed het grootste deel van haar winsten in het Ghanese Rode Kruis. Nu ik terug thuis ben, kan ik zeggen dat deze Robert die we op onze eerste dag ontmoetten voor een groot deel het Ghana belichaamde dat wij 6 weken lang hebben beleefd: belachelijk vriendelijk, behulpzaam en zeer religieus.

Op het terrein van AquaRed worden de trucks klaargemaakt voor verkoop.

Doing business in Africa

Het oorspronkelijk plan was dat we het werk dat we tijdens het jaar in Leuven hadden voorbereid met AquaRed zouden implementeren tijdens ons verblijf. Zo hadden we een procedure uitgewerkt om potentiële uitbreidingslanden te zoeken en een bedrijfsmodel opgesteld om deze uitbreiding te faciliteren. Maar, zoals met zoveel dingen in Ghana: things didn’t go exactly as planned. Eenmaal aangekomen, bleek er van uitbreiden geen sprake. Door lokaal mismanagement stond AquaRed er minder goed voor. Dit heeft het bestuur van AquaRed doen besluiten de oude garde overboord te gooien en voor een herstart te kiezen met een nieuw, fris team. Juist in deze transitieperiode kwamen wij aan. Samen met onze begeleiders hebben we dan ook besloten dat we het best operationele taken zouden uitvoeren om de zaak draaiende te houden.

Het feit dat wij in onze beperkte 6 weken zo veel mogelijk wilden bereiken, ging niet goed samen met de Afrikaanse manier van zakendoen. Zo leerden Caroline en Michiel, die de taak op zich hadden genomen om de transportvloot weer aan de praat te krijgen (5 van de 8 trucks waren defect) dat een Ghanese belofte niet heel veel voorstelde. Morgen bleef morgen, ongeacht de verstreken tijd. Laura en ik hielden ons voornamelijk bezig met het opzetten van een verkoopstrategie voor de campus van de Universiteit van Ghana. Hiervoor maakten we talrijke afspraken met insiders, verkooppunten en gezaghebbenden, die vaak erg laat of helemaal niet plaatsvonden.

Dit leverde in het begin de nodige frustraties op. Maar hoe langer we daar waren, hoe meer we ons zelf ook als Ghanezen begonnen te gedragen (zo kwamen we zelf overal altijd te laat). We realiseerden ons dat als we het meeste uit onze tijd wilden halen, we niet voortdurend onze manier van doen en laten als maatstaf moesten gebruiken. In Ghana doe je Ghanees zaken en zoals Koen, onze begeleider en bestuurslid van AquaRed, opmerkte: “Zakendoen in Ghana, vergeleken met België, is zodanig verschillend dat je het eigenlijk niet eens kan vergelijken”.

Wandelend door het dorpje Butre Central Region.

Authentiek Afrika

Gelukkig hadden we na onze drukke werkweek in het nog drukkere Accra ook wat tijd om Ghana te ontdekken. Al snel kwamen we erachter dat je in Ghana niet moet zijn voor indrukwekkende monumenten, must see toeristische trekpleisters of vijfsterren comfort. Nee, waar wij zo verschrikkelijk van genoten hebben, is de interactie met mensen, die door de afwezigheid van (veel) toerisme nog authentiek en oprecht is. De prachtige wandeling onder begeleiding van een knotsgekke guide in de regenwouden van Volta, de nachtelijk rit achterop twee Moto’s in een afgelegen gebied onder een zee van sterren in Ada Foah, de interactie tussen ons (Obrunis, een Ghanese term voor blanke) en de marktvrouwen bij ons hostel: voor ons waren het juist deze momenten die ons zullen bijblijven.

Having Social Impact

Bij Academics for Development gebruiken we vaak de woorden ‘Having Social Impact’ om onze werkzaamheden aan te duiden. Ik dacht dat ik al een goed idee had van wat we nu met deze drie woorden bedoelen, maar het is pas in Ghana dat de betekenis echt tot mij doordrong. Het gaat er niet om of je presteert en je acties direct grote gevolgen hebben. Het gaat er juist om dat je verrichtingen duurzaam zijn, en de oplossingen in samenwerking met de lokale werknemers worden gezocht. Dit betekent dus dat we niet alleen de trucks moesten repareren, maar ook een beleid moesten opstellen om zulke problemen in de toekomst te vermijden. Net zoals we niet gewoon een verkoopstrategie moesten opzetten op de campus, maar we ook de AquaRed vertegenwoordiger erbij moesten betrekken en vervolgens bespreken wat er allemaal zou moeten gebeuren wanneer hij er opnieuw alleen voor stond.

We hopen dat onze inzet heeft geleid tot een duurzame verbetering bij AquaRed. Eenmaal aangekomen in België was het weer even genieten van een warme douche, ‘normaal’ eten, reizen met het openbaar vervoer zonder dat je hoeft te vrezen voor je leven, en andere kleine dingen die je voor lief en vanzelfsprekend neemt. Maar na al een weekje te zijn neergestreken in het Leuvense, begin ik ons leventje in Accra waar we langzaam maar zeker aan gewend waren geraakt, toch te missen.
Op tijd komen is nog nooit zo moeilijk geweest.

Voor meer informatie omtrent AquaRed kan je kijken op hun website. De blogs van de zes andere projecten van Academics for Development, en meer informatie omtrent de organisatie zelf, vind je hier.