DOOR LAURA JACOBS EN THOMAS DE VROOME. Belgen blijken systematisch het aantal immigranten en moslims in België te overschatten. De vraag is hoe deze kloof tussen realiteit en perceptie te verklaren valt? Veel autochtone burgers treden zelden of nooit in contact met etnisch-culturele minderheden of immigranten: zij zijn dus grotendeels aangewezen op nieuwsberichtgeving in de media over immigranten.

Laura Jacobs en Thomas de Vroome

De Vlaamse kranten berichtten op 29 oktober uitvoerig over een vergelijkende studie die werd afgenomen door Ipsos Mori in veertien landen. De conclusie van het onderzoek wat België betreft was eenduidig: Belgen blijken de aanwezigheid van bepaalde bevolkingsgroepen in onze samenleving systematisch te overschatten. De Belg is er volgens de genoemde studie van overtuigd dat 29% van de inwoners in ons land moslims zijn, in de realiteit bedraagt dit slechts 6%. Ook het percentage aanwezige migranten in België wordt ingeschat op 29%, in werkelijkheid is dit slechts één derde van dit percentage, nl. 10%.

Kloof tussen perceptie en realiteit: de rol van de media

Zo een sterke kloof tussen perceptie en realiteit roept uiteraard veel vragen op. De meest logische vraag is: als het niet de realiteit is die onze percepties vormt, wat dan wel? Er kunnen zonder twijfel verschillende antwoorden worden gegeven op deze vraag, bijvoorbeeld de ‘scare politics’ door populistische, xenofobe partijen. Een andere voorname factor die zulke flagrante overschatting kan helpen duiden betreft de nieuwsberichtgeving in de media.

Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat de meeste autochtone burgers zelden direct in contact treden met immigranten en burgers met een andere etnisch-culturele achtergrond. Bijgevolg zijn zij voor een groot deel aangewezen op andere informatiebronnen om hun beeld over deze bevolkingsgroep te vormen. In die zin kan nieuwsberichtgeving in de media over immigratie een belangrijke rol spelen.

Metaforen

Wat dacht u bijvoorbeeld van het gebruik van metaforen die schering en inslag zijn in de media? Een metafoor die steevast terugkomt wanneer men bericht over immigratie, betreft de metafoor van ‘water’. Er zou sprake zijn van een ‘vloedgolf’ of een ‘tsunami’ van immigranten, Europa wordt ‘overspoeld’ door immigranten, en de ‘instroom’ is niet ‘in te dijken’. Een andere metafoor met betrekking tot immigratie is dat van een ‘gevecht’ of een ‘strijd’, nl. er wordt een ‘strijd’ gevoerd tegen illegale immigratie, er worden ‘operaties’ opgezet, want de illegale immigratie moet worden ‘bestreden’, er is sprake van een ‘klopjacht’. Zulke beeldspraak kan natuurlijk een sterke invloed uitoefenen op de beeldvorming omtrent immigratie.

Er zou sprake zijn van een ‘vloedgolf’ of een ‘tsunami’ van immigranten, Europa wordt ‘overspoeld’ door immigranten, en de ‘instroom’ is niet ‘in te dijken’.

Uit een enquête uitgevoerd door het Centrum voor Politicologie blijkt bijvoorbeeld dat autochtone burgers die veel televisie kijken meer geneigd zijn dan minder zware televisiekijkers om de aanwezigheid van immigranten in ons land te overschatten. Er blijkt met andere woorden een sterk verband te bestaan tussen televisiekijkgedrag (onder controle voor andere karakteristieken) en de perceptie van de grootte van de immigrantenpopulatie. De aanwezigheid van immigranten wordt dus schromelijk overschat, mede omdat mediagebruik een veel sterkere invloed heeft dan de realiteit in de directe leefomgeving.