DOOR JORN RENIERS. Het energiedebat is weer helemaal weg van terug geweest. Naast enkele concrete ideeën, bevat het regeerakkoord vooral vage doelen en onduidelijke maatregelen. Als de vage ideeën niet geconcretiseerd worden, wordt een blackout moeilijk te vermijden. 

Jorn Reniers

Het regeerakkoord

Het federaal regeerakkoord stelt enkele maatregelen voor om te zorgen dat we ook in de toekomst voor iedereen stroom hebben. Zo worden de noodgeneratoren van de overheid beschikbaar gesteld voor elektriciteitsproductie, wordt er meer aandacht besteed aan onderzoek en wil de regering een ‘energiepact’ sluiten met de energiesector en de verschillende regeringen. Volgens mij zijn deze maatregelen niet voldoende om een blackout te voorkomen. Ze zijn te vaag en enkele belangrijke problemen zoals de te lagen prijzen en de onstabiliteit van het beleid worden niet of onvoldoende aangepakt.

Zo wil de federale regering een ‘neerwaartse druk’ uitoefenen op de prijzen. Zowel het International Energy Agency (IEA, het onderdeel van de OESO dat zich met energie bezig houdt) als het Federaal Planbureau (een Belgische instelling die economische vooruitzichten van België bestudeert) becijferde daarentegen dat  de prijzen zouden moeten stijgen om de nodige investeringen in voldoende productiecapaciteit mogelijk te maken.

Een stabiel energiebeleid is essentieel voor investeringen in de energiesector. Het plan om een ‘energiepact’ te sluiten dat zekerheid moet bieden over het beleid op lange termijn is dan ook een nobel streven. De vraag is echter voor hoe lange termijn dit pact zekerheid kan bieden aangezien de volgende regeringen het zouden kunnen aanpassen.

De problematische spreidstand van het huidige marktmodel

De fundamentele problemen lijken weer niet te worden aangepakt. Het IEA merkt op dat het huidige marktmodel niet geschikt is om de investeringen te stimuleren die blackouts moeten voorkomen. De regering beïnvloedt de liberale markten via allerlei wetten en subsidies. De investeringen moeten echter jaren lang renderen in de markt terwijl de maatregelen van de overheid regelmatig veranderen. Het zal heel moeilijk worden deze spreidstand lang aan te houden.

Om in de toekomst voldoende energie te hebben stel ik voor om een duidelijk kader te scheppen waarbinnen private partners kunnen investeren. Dit houdt in dat het marktmodel aangepast moet worden om de wispelturige maatregelen van de overheid te compenseren, dat de prijzen moeten stijgen en dat we een realistische en breed gedragen lange termijnvisie moeten ontwikkelen.

Concreet vind ik dat ELIA, dat het hoogspanningsnet beheert, het beleid grotendeels zou moeten bepalen. Zij zijn onafhankelijk van de regering en kunnen dus stabiliteit bieden op lange termijn. Dit betekent natuurlijk dat de politici en de gewone burgers geen inspraak hebben op nationaal niveau, maar in welke andere geliberaliseerde sector hebben zij wel iets te zeggen? Het grote beleid zou dan op Europees niveau bepaald worden, wat logisch is aangezien het elektriciteitsnet op zich ook Europees is door de vele verbindingen tussen verschillende landen.

Elektriciteitsprijzen

Voorts moeten we volgens mij af van het dogma dat energie goedkoper moet worden. Een hogere energieprijs maakt investeringen in energie-efficiënte voordeliger. Bovendien laat het toe meer geld vrij te maken voor de verdere nodige investeringen in nieuwe productiecapaciteit. Zo verklaarde een topman van Electrabel onlangs dat de prijzen sterk zullen moeten stijgen om de verouderde centrales te vervangen door moderne elektriciteitscentrales.

Lange termijn visie

Het aanpassen van een marktmodel en het aanpakken van de andere fundamentele problemen is niet iets wat we halsoverkop moeten doen. Het is iets waar we goed over moeten nadenken, liefst op Europees niveau maar op nationaal niveau kunnen we alvast het goede voorbeeld geven. De eerste stap in dit proces is duidelijkheid scheppen over deze lange termijn planning. We moeten beslissen wat voor energiesysteem we in de toekomst willen, zowel wat het marktmodel, de technologieën als de prijzen betreft. Zo heeft de private sector een duidelijk kader waarbinnen ze deze investeringen kunnen doorvoeren. Deze ‘future proof’ visie moet breed gedragen worden, door alle politieke partijen, maar ook door de energiesector en de consumenten. Dit voorkomt dat het kader iedere legislatuur opnieuw verandert.

Alhoewel het regeerakkoord zeker enkele goede ideeën heeft, is het volgens mij dus niet voldoende. Om een blackout te voorkomen dienen de fundamentele problemen aangepakt te worden. Dit is zeker niet de gemakkelijkste weg en er zullen tal van nieuwe problemen opduiken. Maar op lange termijn is dit volgens mij noodzakelijk om ons energiesysteem op een efficiënte manier duurzamer te maken zonder aan betrouwbaarheid te moeten inboeten.