DOOR MANUEL SINTUBIN. Niet alleen de wijnstreek van California werd dit weekend getroffen door een aardbeving, ook onze eigen opgravingsite van Sagalassos in Turkije werd grondig dooreengeschud. Maar eindelijk wordt ook ons vermoeden bevestigd: door Sagalassos loopt een ‘actieve’ breuk, die ook in lang vervlogen tijden het leven in de antieke stad heeft getekend.

Uit archeologisch onderzoek door het team van Prof. Marc Waelkens bleek reeds lange tijd dat de antieke stad Sagalassos in de 6^de en 7^de eeuw AD mogelijk getroffen werd door één of meerdere zware aardbevingen. Alleen was het zo dat de gekende ‘actieve’ breuken (breuken waarop zich recent aardbevingen hebben voorgedaan) in de regio allemaal veel te ver lagen om de verwoestingen in de antieke stad te verklaren. De verantwoordelijke breuk zou zich veel dichter bij Sagalassos moeten bevinden.

Rond 2000 startten we dan ook onze multidisciplinaire zoektocht naar die veronderstelde breuk. De directe omgeving van Sagalassos werd onderworpen aan diepgaand archeo- en paleoseismologisch onderzoek, gaande van een morfotektonische analyse van het landschap, geofysische metingen doorheen de site, tot het blootleggen van een mogelijk breukvlak. En wat bleek? De bergwand, die hoog boven Sagalassos uittorent, is de landschappelijke uitdrukking van een tektonische breuk. Ook door de antieke stad lopen vertakkingen van deze breuk. Alles wees er op dat een of meerdere zware aardbevingen op deze breuk wel eens verantwoordelijk zou kunnen zijn voor de verwoestingen in de antieke stad. We doopten deze breuk dan ook de Sagalassosbreuk (zie figuur: op de digitaal hoogtemodel van de regio rond Sagalassos is de breuk aangeduid met een rode stippellijn)¹.

Door te veronderstellen dat de Sagalassosbreuk mogelijk in de 6^de en 7^de eeuw AD verwoestend had uitgehaald, hadden we ook een nieuwe, tot-op-heden ongekende, ‘actieve’ breuk ontdekt, wat heel wat implicaties heeft voor het correct inschatten van het aardbevingsgevaar in de regio. Maar het bleef natuurlijk bij een veronderstelling … tot op zondag 24 augustus 2014!

Laat ’s avonds wordt de regio van Sagalassos opgeschrikt door een middelmatige aardbeving met een magnitude M5.2 (USGS; EMSC), en dus ook het Leuvense opgravingsteam onder leiding van Prof. Jeroen Poblome. Het team liet onmiddellijk via twitter weten dat niemand zich zorgen moest maken.

Archeologen @KU_Leuven in Sagalassos vanavond opgeschrikt dr zware aardbeving http://t.co/mUt2F1TKcm Opgravingsteam veilig @ManuelSintubin

— ArcheoNet Vlaanderen (@archeonet) August 24, 2014

De volgende ochtend brachten ze ook via e-mail verslag: “Toen gisteren, 24 augustus, de meeste ploegleden al gaan slapen waren heeft de aarde gebeefd in Aglasun. Twee kort op elkaar volgende harde schokgolven, waarbij de tweede vergezeld ging met een soort van groot ontploffingsgeluid. Erna volgende een reeks van naschokken die steeds minder voelbaar waren.”

Toen ik  het epicentrum van deze aardbeving intekende op ons kaartje van het verloop van de Sagalassobreuk (zie figuur: rode cirkel), kon ik mijn ogen niet geloven. Deze aardbeving, met een aardbevingshaard op ongeveer 7 km diepte, heeft zich zeer waarschijnlijk voorgedaan op “onze” Sagalassosbreuk.

De Sagalassosbreuk ‘is’ actief!

M5.2 #earthquake near #Sagalassos, Turkey on map with trace of “our” Sagalassos Fault. YES! Our fault is active 😉 pic.twitter.com/QGQZsu3EY2

— Manuel Sintubin (@ManuelSintubin) August 25, 2014

De komende uren, dagen en weken zal het gebied rond Sagalassos rekening moeten houden met heel wat naschokken. Reeds nu al hebben ze al heel wat naschokken moeten doorstaan (zie figuur: elk cirkeltje geeft telkens een aardbeving aan). We hebben het opgravingsteam dan ook de boodschap meegegeven wat te doen bij de volgende aardbeving: DROP, COVER, AND HOLD ON!

¹. (cf. Similox-Tohon et al. 2006. The identification of an active fault by a multidisciplinary study at the archaeological site of Sagalassos (SW Turkey). Tectonophysics 420, 371-387. doi: 10.1016/j.tecto.2006.03.026