DOOR ISOLDE BUYSSE. “Enthousiasme van jongeren, ouders, scholen en leerkrachten voor wetenschappen en techniek is fantastisch! Nu duurzaam verankeren.” Vlaams Minister Crevits tweette onlangs dit bericht de wijde wereld in. Een mooi gebaar, men trekt in het Vlaamse onderwijs immers al een tijdje de technologische kaart. De exacte wetenschappen beleven duidelijk hoogdagen in de publieke opinie. Een vaktechnische opleiding in het hoger onderwijs wordt beschouwd als een goede investering voor de toekomst. Maar ziet men in deze toekomst vol exacte wetenschappen ook nog een plek voor de ‘zachtere’ sociale wetenschappen?

Onbekend is onbemind

Isolde Buysse

“Socio-watte?!” Het is vaak de eerste vraag van vriend, vriendin, ma, pa of grootmoeder als je vertelt dat je sociologie gaat studeren. Het is ietwat een vervelend kwestie, omdat je voornamelijk bezig bent om uit te leggen wat je niet bent. “Neen, da’s niet hetzelfde als Sociaal Werk” en “Neen, ik ben geen psycholoog”. Maar dan resteert er natuurlijk nog die ene belangrijke vraag: wat ben je dan wel?

Wij zijn HR; wij zijn onderzoekers; wij zijn leerkrachten; wij zijn kabinetsmedewerkers; wij zijn CEO’s, wij zijn diplomaten; wij zijn managers; wij zijn ministers en heel af en toe zijn we de First lady of the United States. Wij zijn veelzijdig en verschillend maar hebben allemaal een gezamenlijke interesse voor alles ‘what makes the world go round’, de samenleving rond ons heen en alle maatschappelijke processen die er deel van uitmaken.

Sociologie, een kleine maar dappere discipline met veel mogelijkheden. En we zijn er terecht trots op! Maar onze discipline is ook vrij onbekend bij het grote publiek. “Studenten verdienen het ernstig te worden geïnformeerd over de toekomstmogelijkheden van de studierichting die hun voorkeur geniet”, een zeer terechte uitspraak van rector Rik Torfs bij de start van het huidige academiejaar. Laat ons echter niet op de zaken vooruitlopen. Studenten hebben immers ook het recht om voldoende geïnformeerd te worden over het aanbod aan studierichtingen. “Voor elke richting moet duidelijk worden wat finaliteit is. Essentieel om zo het ‘watervaldenken’ bij ouders & studiekiezers te doorbreken”, zo tweette Hilde Crevits. Jongeren hebben nog maar zelden van ons studiegebied gehoord en dat is jammer. Want wees nu eens eerlijk… Wie kiest er voor een studiegebied in het hoger onderwijs waar hij nog nooit heeft van gehoord?

Heeft sociologie een imagoprobleem? Neen. Heeft sociologie een gebrek aan kansen op de arbeidsmarkt? Neen. Heeft sociologie voldoende bekendheid als mogelijke studiekeuze bij de leerlingen? Neen. Een geïnformeerde studiekeuze is vaak een goede keuze, maar onbekend is nog maar al te vaak ook onbemind en daar, vinden wij, mag wel iets aan worden gedaan. En zo geschiedde, al snel ontstond het eerste ruwe idee voor ‘De Grote Prijs Sociologie’.

De Grote Prijs voor Sociologie

We hadden een belangrijk doel voor ogen: de sociale wetenschappen op een interactieve wijze introduceren bij leerlingen uit de derde graad van het secundair onderwijs. Naamsbekendheid bij de studiekiezers van morgen! Een zaadje was geplant bij enkele enthousiaste vrijwilligers en groeide uit tot de organisatie van een heuse wedstrijd in klasverband en de ontwikkeling van ondersteunend didactisch lesmateriaal voor de leerkrachten.

14 klassen gingen samen met hun leerkrachten de uitdaging aan

14 klassen gingen samen met hun leerkrachten de uitdaging aan om een sociaalwetenschappelijk onderzoeksopzet uit te werken van A tot Z, van een initiële probleemstelling tot een kritische analyse van de bevindingen. Het volledige proces werd nauwkeurig neergepend in een bijhorend onderzoeksrapport dat nadien werd beoordeeld door een jury van professoren verbonden aan het Centrum voor Sociologisch Onderzoek. Alle klassen werden uitgenodigd op het slotevent dat op 30 april 2015 heeft plaats gehad aan de faculteit Sociale Wetenschappen. Het leercentrum AGORA heeft alle deelnemers die dag een platform geboden om hun onderzoeksresultaten wereldkundig te maken door middel van posters en audiovisuele voorstellingen aan medeleerlingen en aan collega’s van de faculteit.

De gekozen onderwerpen zijn erg gevarieerd, zo doet men onder andere onderzoek naar echtscheidingen, studiekeuze , en GAS-boetes. De leerlingen gaan ook gevoelige thema’s als jeugdcriminaliteit en seksualiteit bij senioren echter niet uit de weg. Ook wat betreft de methodologische keuzes van de onderzoeken zien we een grote variëteit. De respondentenselectie liep niet steeds van een leien dakje, zo blijkt het bijvoorbeeld niet evident om 60-plussers te vinden die informatie over hun seksleven willen delen. Vele onderzoeken combineren ook een kwalitatieve en kwantitatieve benadering, wat de diepte van de onderzoeken alleen maar ten goede kwam. De leerlingen tonen zich vaak van hun meest kritische kant en nemen geen genoegen met louter het beschrijven van de bevindingen. Het is duidelijk dat deze generatie aspirant-onderzoekers verder durft te kijken dan haar neus lang is en dat ze geen schrik heeft om ‘out of the box’ te denken.

De invloed van media op de toekomstvisie van jongeren

De winnaars van de eerste editie van ‘De Grote Prijs voor Sociologie’ zijn de leerlingen van Klas 520 uit het Heilig-Hartinstituut te Heverlee met de inzending “Een onderzoek naar de invloed van de media op de toekomstvisie van jongeren”.

De winnaars van de eerste editie van ‘De Grote Prijs voor Sociologie’

De winnende inzending is een zeer origineel onderzoeksopzet met een duidelijke sociologische invalshoek. Het onderzoek is maatschappelijk relevant en vertrekt vanuit de leefwereld van de jongeren:

“We zijn op een leeftijd gekomen dat we gaan kijken naar de toekomst; wat we willen studeren, of we willen trouwen, kinderen hebben,… Hierbij vragen we ons af of de massamedia een invloed kan hebben op ons toekomstbeeld. Kan negatieve berichtgeving ons pessimistischer maken tegenover onze toekomstvisie of net niet? En wat als we positieve berichtgeving ontvangen? “ (Klas 520, 2015)

De ‘Jos Berghman’-cup

De leerlingen hebben de toekomstvisie geoperationaliseerd aan de hand van stellingen rond verschillende thema’s: arbeid, gezondheid, milieu, relaties, studeren, verdraagzaamheid en self-efficacy. Respondenten kregen, voorafgaand aan de vragenlijst, een reeks positieve of negatieve krantenberichten te lezen. De leerlingen analyseerden nadien de verschillen tussen de antwoorden van de positieve en de negatieve conditie. Het originele opzet alsook de kwaliteit van de analyses waren van een hoog niveau voor leerlingen van het secundair onderwijs. De leerlingen mochten lofbetuigingen en de ‘Jos Berghman’-cup ontvangen uit de handen van Decaan Bart Kerremans.

Jos Berghman, professor in Sociaal Beleid en pensioenenexpert, was een fan van het eerste uur. Hij is helaas in oktober, aan de vooravond van zijn pensioen, overleden. Als eerbetoon draagt ‘De Grote Prijs voor Sociologie’ deze trofee op aan deze emminence grise met een hart voor studenten en onderwijs.

Eindbalans van een sociaal experiment

De inzendingen werden gewikt en gewogen en aan de meet hebben we de prijzen uitgedeeld. Een jaar na de start van onze informatiecampagne maken we ons op voor de eindbalans van dit sociale experiment. Kunnen we leerlingen en leerkrachten warm maken voor een studie in de ‘zachte’ wetenschappen? Hebben de sociale wetenschappen nog een toekomst?
Tijd, en een hoop evaluatieformulieren, zal het uitwijzen. De eerste reacties van leerkrachten en leerlingen waren alvast positief en stemt ons hoopvol voor de toekomst van dit initiatief. Wat de uitkomst ook mag zijn…. Er zijn alvast zo’n 200 leerlingen die nooit meer zullen vragen “Socio-watte?!”.

Er zijn alvast zo’n 200 leerlingen die nooit meer zullen vragen “Socio-watte?!”