DOOR SEBASTIAAN WIJSMAN. Vluchtelingen, CO2-emissies en terroristen stoppen niet bij nationale grenzen. De Europese Unie kan echter niet effectief reageren op deze internationale problemen omdat individuele lidstaten de macht hebben om gecoördineerd ingrijpen te blokkeren. Toch weigeren we Europa meer bevoegdheid te geven want we zien geen resultaat. Kortom, het Europese project bevindt zich in een vicieuze cirkel.

Sebastiaan Wijsman

Terwijl een Brexit de Europese gemoederen bezig houdt, is het Verenigd Koninkrijk niet het enige land met twijfels over de Europese Unie. Uit onderzoek van de Universiteit van Edinburgh bleek dat ook een meerderheid van 8.000 Fransen een vergelijkbaar referendum te willen. Daarnaast toonde Nederland zich door haar “nee” tegen het Oekraïense associatieverdrag vorige maand kritisch. Ik stel dat euroscepsis zichzelf versterkt en een Europese politieke impasse in stand houdt. De Europese Unie bevindt zich in een vicieuze cirkel.

Een belangrijk uitgangspunt is dat landen tegenwoordig internationale problemen te verduren krijgen, welke ze niet zelfstandig kunnen oplossen. Dit maakt gecoördineerd ingrijpen essentieel. Daarnaast vraagt een globaliserende wereld om grensoverschrijdend beleid.

Geen sterke centrale besluitvorming

De Europese Unie is echter dusdanig ontworpen dat individuele lidstaten gecoördineerde oplossingen kunnen blokkeren. Welke problemen we op Europees niveau aanpakken en hoe de oplossing eruitzien wordt besloten in de Europese Raad waarin de regeringsleiders van alle 28 lidstaten zetelen. Wanneer een Europese oplossing de binnenlandse positie van een politicus op enig manier schaadt, dan zal deze weigeren mee te werken. Zelfs als dit een oplossing onmogelijk maakt of het probleem verergert.

Hierdoor hebben we 28 nationale inlichtingendiensten die hun kennis over terroristennetwerken niet met elkaar delen. De bomaanslagplegers in Madrid (2004) waren bekend bij de Franse autoriteiten, de Charlie Hebdo aanvallers (2015) bij de Britse autoriteiten en Salah Abdeslam, betrokken bij de meest recente Parijse aanslagen (2015), was een bekende van de Belgische inlichtingendienst.

Wanneer een Europese oplossing de binnenlandse positie van een politicus op enig manier schaadt, dan zal deze weigeren mee te werken. Zelfs als dit een oplossing onmogelijk maakt of het probleem verergert.

Tevens kunnen binnenlandse belangengroepen door de macht van hun ministers Europese economische samenwerking gemakkelijk beïnvloeden. Nationale spoorwegmonopolisten, telecomaanbieders en energieleveranciers lobbyen intensief bij hun overheden om hun nationale belangen te beschermen. Europese coördinatie en samenwerking komt vervolgens niet op gang, want er is altijd wel ergens in Europa een partij die belang heeft bij stilstand.

Weleens je mobiel internet gebruikt in Aachen, Maastricht of Lille? Nationale netwerkoperators rekenen buitensporige kosten wanneer buitenlanders van hun netwerk gebruik maken, want ze zien dit als een fijn extraatje. Nationale bedrijven hebben dus genoeg reden te verhinderen dat hun ministers op Europees niveau meedenken.

Zwakke reactie op internationale problemen

Dat de macht nog grotendeels bij individuele lidstaten ligt beperkt de manier waarop Europa kan reageren op conflicten. De uitkomsten zijn vaak kleine veranderingen en tijdelijke oplossingen. Zolang ze maar niet toornen aan de nationale reputatie van 28 regeringen. Daarnaast worden essentiële beslissingen veel te laat of zelfs niet genomen. In plaats van oplossingen gebaseerd op visie, effectiviteit en efficiency, resulteert de huidige institutionele setting in halve maatregelen en politieke stagnatie.

In plaats van oplossingen gebaseerd op visie, effectiviteit en efficiency, resulteert de huidige institutionele setting in halve maatregelen en politieke stagnatie.

Het waren de Verenigde Staten die militair moesten ingrijpen in Bosnië en Herzegovina begin jaren ’90 omdat Duitsland en Frankrijk tegengestelde belangen hadden in de regio en Europees ingrijpen blokkeerden. Daarnaast strengelt Europa al drie jaar om een oplossing te vinden voor de vluchtelingencrisis. Gecoördineerd ingrijpen is bijna onmogelijk onder het juk van 28 autonome regeringsleiders die vrezen voor hun binnenlandse populariteit.

Dalend vertrouwen in de Europese Unie

We zien dat de Europese Unie niet in staat is om crises en conflicten te bedwingen. We lezen in kranten dat problemen onopgelost blijven en zelfs verergeren. Dit verlaagt het vertrouwen in buitenlandse politici en de huidige leiders van de Europese Unie.

Het publiek merkt dat de Unie geen manier kan vinden om het economisch herstel na de financiële problemen te faciliteren. Daarentegen zien we ons belastinggeld verspild worden aan het maandelijkse verhuiscircus van het Europees Parlement tussen Brussel en Straatsburg. Frankrijk zal immers haar veto gebruiken wanneer voorgesteld wordt Straatsburg te verlaten als parlementaire vergaderplaats.

Geen bevoegdheden naar Europa

Aangezien we de Europese inefficiënties en beperkte output zien, weigeren we Europa meer bevoegdheden te geven. Waarom zouden we meer beslissingen delegeren aan een politiek orgaan zonder duidelijke resultaten? We denken internationale problemen wel binnen onze eigen landsgrenzen te kunnen oplossen. Deze anti-Europa beweging weerhoudt politici ervan Europees te denken. De macht van eurosceptische politici groeit en hierdoor wordt delegatie meer en meer onwaarschijnlijk.

De cirkel is compleet

De Europese Unie ontbreekt een sterke centrale besluitvorming en moet hierdoor conflicten op lossen onder het juk van nationale belangen. Vervolgens zien we een ineffectief Europa en weigeren we het de benodigde beslissingsbevoegdheid te geven. De logische vraag is hoe deze cirkel te doorbreken.

Het forceren van lidstaten om mee te doen aan Europese coördinatie is echter niet de oplossing van de huidige impasse. Het zijn de lidstaten die Europees beleid implementeren en wanneer dit beleid hun echt niet aanstaat, zullen ze hierin verzaken. De oplossing zit daarentegen in de perceptie van politici.

Nationale politici moeten stoppen hun binnenlandse kiezers het sprookje te verkopen dat ze Europa niet nodig hebben, want heel Europa heeft Europa nodig.

Nationale politici moeten beseffen dat ze internationale problemen niet zelf kunnen oplossen. Ze moeten stoppen hun binnenlandse kiezers het sprookje te verkopen dat ze Europa niet nodig hebben, want heel Europa heeft Europa nodig. We kunnen alleen niet van Europa verwachten internationale problemen op te lossen, zonder het de politieke middelen te geven.