DOOR CHRISTOPHE MATTHYS. Zwaarlijvigheid is een maatschappelijk probleem en er zijn tal van factoren die een rol spelen, maar hoe zit nu eigenlijk de vork aan de steel? Mensen met obesitas lopen meer gezondheidsrisico’s. Zij hebben vaak een ongezondere leefstijl en leven vaak ook korter dan mensen zonder overgewicht. Maar hoe komt dit nu eigenlijk? Heeft onze omgeving hier een invloed op?

Een zwaar probleem?

Christophe Matthys

Meer dan 50% van de Belgische bevolking heeft overgewicht of obesitas. De problematiek van overgewicht is dus al lang geen ver van ons bed show meer. Globaal en eenvoudig gesteld ligt het onevenwicht tussen de energie inname (voedsel dat we consumeren) en het energieverbruik (via beweging, sporten) aan de basis van het ontstaan van overgewicht. Dit is een heel eenvoudig principe: dagelijks 10 g chocolade eten gedurende 1 maand levert 1500kcal die je door meer dan een uur hardlopen weer verbruikt. Wordt deze hoeveelheid energie echter niet verbruikt, zal het als vet worden opgeslagen.

Een complex verhaal?

Uiteraard is de obesitas problematiek complexer dan de balans tussen energie inname en verbruik. Genetische factoren en meer specifiek epigenetische factoren krijgen tegenwoordig veel aandacht in het ontstaan van obesitas. Epigenetica, eenvoudig beschreven, is de wetenschap van het activeren of deactiveren van genen door middel van voeding of levensstijl zonder dat het DNA verandert.

Adelheid Soubry, KU Leuven, onderzoekt hoe de levensstijl van een vader, meer specifiek zwaarlijvige vaders, vóór de geboorte de gezondheid van zijn kinderen kan bepalen. Recentelijk publiceerde collega Soubry dat zwaarlijvige vaders hun kinderen met een verhoogd risico van kanker kunnen opzadelen en dus dat de ongezonde levensstijl van de vaders een effect op de gezondheid van de kinderen kan hebben. Is het dan niet heel belangrijk om  onze bevolking te leren wat een gezonde levensstijl is?

Collega Lea Maes, UGent, heeft haar volledige loopbaan gewijd aan deze vraag en het belang van gezondheidspromotie. Gezondheidspromotie in de context van obesitas blijkt niet zo eenvoudig te zijn, mede omwille van het feit dat voeding zo complex is. Voeding betreft niet alleen het pure nutritionele aspect maar heeft ook te maken met tal van sociale en maatschappelijke factoren. Men wordt via de media blootgesteld aan allerlei verleidelijke voedingsmiddelen en onder het motto ‘op één been kan men niet staan’ worden er dikwijls teveel voedingsmiddelen geconsumeerd.

Wie is de schuldige?

Media, in al zijn vormen is alom tegenwoordig in onze maatschappij. Wij worden, al dan niet gewild, constant blootgesteld aan verschillende vormen.  Denk maar aan de vele kookprogramma’s. Heeft iemand zich al afgevraagd wat het effect is van de media op onze levensstijl? Collega Charlotte De Backer, UA, heeft hierover een aantal interessante hypotheses en ervaringen.

Wat is nu eigenlijk de rol van de voedingsindustrie in de obesitasproblematiek? Kunnen we wel degelijk zeggen dat zij de boeman of de oorzaak zijn van de obesitasproblematiek? We kennen allemaal het boek Zout, Suiker en Vet van Michael Moss. Sommige beleidsmakers zijn er van overtuigd dat men via zelfregulatie van de voedingsindustrie ervoor kan zorgen dat er alleen maar gezondere voedingsmiddelen op de markt komen. Andere beleidsmakers/wetenschappers hebben geen geloof in dergelijke strategieën.

Chris Morris, directeur-generaal van Fevia, is de geknipte persoon om hierover een extra woordje uitleg te geven. Toch vraag ik mij soms af of het niet allemaal ‘eigen schuld dikke bult’ is. Want ja, we belonen onszelf toch graag met een stukje chocolade. Mensen hebben een soort zelf-beloningssysteem, maar hoe komt het dan dat we ons zelf gaan belonen met de eerder suiker en vetrijke producten? Hoe komt het dat we ons niet gaan belonen met een wortel of een stukje bloemkool? Kunnen we onszelf dergelijke attitude/gedrag aanleren? Collega Leentje Vervoort, UGent, coördineert samen met KU Leuven collega’s een studie over het belang van beloning om gezond te leren eten, de reward-studie en komt ons hierover meer vertellen.

Meer te weten komen?

Kortom, er bestaan een hele reeks aan factoren die al dan niet bijdragen tot de obesitasproblematiek. Indien je hierover meer wenst te weten te komen, dan ben je meer dan welkom op het eerste komende ‘Health & Environment’ – Topic Obesity Symposium dat plaats vindt op donderdag 24 april 2014 vanaf 15.30 op de campus Gasthuisberg, nadien is er uiteraard ook nog een receptie om wat bij te praten van de vele zwaarwichtige verhalen.