DOOR TOM MERLEVEDE. De solden liggen achter ons, vele duizenden kooplustigen die hun zakken hebben gevuld zijn tevreden. Nochtans zijn mensen bereid veel geld neer te leggen voor een trui van hun geliefde dure merk. Maar zijn we ook bereid wat meer geld te betalen voor een trui die ethisch verantwoord is?

Tom Merlevede

Kleren tegen dumprijzen

Onlangs opende er een tweede Primark in België. De eindeloze files aanschuivende mensen maakten duidelijk dat Rana Plaza, de ramp in Bangladesh die meer dan 1000 werknemers het leven ontnam, voor ons nooit heeft plaatsgevonden, of zich ergens ver vanachter in ons hoofd verschuilt.

We zoeken de goedkoopste kleren, we verwachten kleren van tien, twintig euro, wij eisen het bijna. Dat kleren voor ons goedkoop zijn heeft zo zijn voordelen. Je kunt veel kleren kopen voor weinig geld. Je koopt zaken die je niet nodig hebt, maar ach het kost niet veel, we nemen het mee.

Goedkope kleren werken een wegwerpcultuur in de hand, kleren meer dan één seizoen dragen lijkt niet meer te mogen of een uitzondering te zijn. Kleerkasten die te klein worden, leiden niet tot minder kopen maar tot het kopen van een tweede kleerkast. Het enige echte voordeel aan goedkope kleren is dat mensen met minder middelen ook kleren kunnen kopen.

Niet enkel werken goedkope kleren een wegwerpcultuur in de hand, je kunt je ook serieuze vragen stellen in welke omstandigheden deze kleren gemaakt zijn. Wie maakt onze kleren, in welke omstandigheden, met welke impact op de natuur? Documentaire na documentaire toont aan dat onder andere kinderen onze kleren maken, onder op zijn zachtst uitgedrukt ongezonde omstandigheden met een negatieve impact op het milieu.

(c) paul prescott / Shutterstock.com

Zijn er dan geen alternatieven? Toch wel, deze zijn er zeker. Enkel zijn deze te duur volgens onze norm. Een argument tegen verantwoorde kledij is dan ook vaak dat het te duur is, en inderdaad als je op zoek gaat naar ‘verantwoorde’ merken zijn de prijzen vaak duurder als de prijzen in de H&M. Mensen blijken dus niet bereid meer te betalen voor kleren die op een verantwoorde manier gemaakt zijn.

Merkkledij kan dan wel?

Er is iets vreemd aan de hand. Aan de ene kant willen we veel voor weinig geld, maar aan de andere kant zien we bedrijven als Super Dry stukken van mensen vragen voor hun kleren en mensen kopen het! Mensen zijn bereid kleren te kopen als ze daarvoor een bijpassend imago kunnen kopen. Wat nu opvalt is dat mensen dus bereid zijn het driedubbele voor een T-shirt te betalen als daar het ‘goede’ logo opstaat. Moest dat ‘goede’ logo nu garant staan voor betere kwaliteit valt daar nog iets voor te zeggen. Maar een trui van H&M en Super Dry zou in inkoop bijna niets schelen! Veel kwaliteitsverschil zal er dus niet zijn.

Mensen blijken niet bereid meer te betalen voor kleren die op een verantwoorde manier gemaakt zijn, maar wel voor het juiste logo op hun trui. Dat kan ik niet begrijpen.

Mensen blijken niet bereid meer te betalen voor kleren die op een verantwoorde manier gemaakt zijn. Daarentegen zijn mensen wel bereid te betalen voor het ‘goede’ logo op hun trui. Ik weet niet hoe dit bij u overkomt maar dat kan ik niet begrijpen. Het bereid zijn het driedubbele te betalen voor een logo maar het niet bereid zijn meer te betalen voor verantwoorde kledij. De kleren maken de mens? Deze ‘vuile’ kleren maken dan een ‘vuile’ mens.

Verantwoordelijkheid

Wie draagt dan de verantwoordelijkheid dat het sinds Rana Plaza niet veel verbeterd is? Hebben we ons terug in slaap laten wiegen door de grote modeketens? Of kan het ons eigenlijk echt niet veel schelen hoe onze kleren gemaakt worden? Beide denk ik. De grote modeketens hebben ons proberen te sussen met mooie woorden en wij, omdat we er toch niet echt van wakker liggen, hebben dat braaf geloofd.

Gedeelde verantwoordelijk. Life goes on? Laten we massaal allemaal naar de Primark gaan of dure merkkledij kopen zonder kwalitatieve meerwaarde? Ik hoop van niet. Het momentum van Rana Plaza zijn we kwijt, maar hoe langer we wachten om onze mentaliteit te veranderen hoe langer de wanpraktijken doorgaan.

Oplossingen

Is een mentaliteitsverandering makkelijk? Neen, is ze nodig? Moreel gezien zeker en vast. Het wordt tijd dat we ons niet meer verschuilen achter allerhande excuses. Ja, het is moeilijker om verantwoorde kleren te vinden. Ja het is inderdaad makkelijker om naar een grote modeketen te gaan. Ja, we zullen inderdaad misschien nooit honderd procent zekerheid hebben dat een duurzaam logo honderd percent duurzaam is. Ja, het is inderdaad moeilijk voor een grote modeketen om te achterhalen waar en wie precies hun kleren maakt. Maar de makkelijkste weg is zelden de beste weg …

Ik pleit zeker niet om geen kleren meer uit Bangladesh, India, Pakistan, China, … te kopen (dat excuus hoor je ook vaak), dat werk zorgt inderdaad voor een minimum inkomst voor een gezin. Ik pleit wel om verstandig te consumeren. Informeer jezelf, doe moeite. Heb de moed om volwassen te worden zoals filosofe Susan Neiman het mooi verwoordt. Een T-shirt uit Pakistan is niet per definitie onethisch. Er zijn tal van duurzame, ethische ondernemingen die in lageloonlanden werken. Enkel geven deze bedrijven dan meer dan het minimumloon. Ze zorgen voor een ziekteverzekering, een pensioen, goede werkomstandigheden.

Ik hoop dat we met zijn allen wel bereid zijn wat meer te betalen voor ethische kleding, net zoals mensen nu bereid zijn veel meer te betalen voor het ‘juiste’ merk.

Voor mensen die een documentaire over dit onderwerp willen zien: De slag om de klerewereld