DOOR HANNAH WEYTJENS EN AMELIE GODEFROIDT. “’Waarom draag jij een hoofddoek?’ is een vraag die hier regelmatig door de klas vliegt. Als de kinderen beter zouden weten wat de betekenis hiervan is, zou er meer tolerantie zijn”, aldus een Leuvense leerkracht. Maar in hetzelfde gesprek geeft hij toe religieuze thema’s soms te vermijden uit angst voor confrontaties of ongewenste opmerkingen. Tijd om hier iets aan te doen, dachten we aan de KU Leuven. Samen met vier andere studenten van de KU Leuven ging ik de uitdaging aan om leerkrachten hierbij te helpen. Het resultaat: het bordspel Bonding Beyond Borders.

Hoe het allemaal begon

Amélie Godefroidt

Hannah Weytjens

December 2017, 1 new e-mail: “We are looking for a team of motivated students to participate in a world-wide contest and design a campaign to counter hate and extremism”. Niet goed wetende waaraan ik begon, besloot ik me in het onbekende te storten! Samen met 4 andere teamleden dachten we dagen, weken en uren na over wat we exact wilden doen “to counter hate and extremism”. Tussen soep, de theetjes en de koffietjes, kwam vooral de recente actualiteit vaak ter sprake. Europa kende enkele grote uitdagingen: chaos alom in 2015 door het uitblijven van een krachtdadige en eensgezinde Europese reactie op de vluchtelingencrisis. In 2016 en 2017 werden verschillende Europese landen, inclusief België, geteisterd door terroristische aanslagen. Trump won de verkiezingen, Le Pen genoot succes.

Ook kinderen en jongeren horen elke dag -vaak gekleurde- nieuwsberichten over terreur, migratie, discriminatie, populisme of diversiteit. Gespreksvoer voor op de speelplaats, maar zeker ook voor in de klas. Al snel kwam het idee om kinderen en jongeren op een meer genuanceerde manier in contact te brengen met verschillende topics en personen om zo polarisering en stereotypering tegen te gaan.

Wetende wat we wilden bereiken, moesten we nog uitzoeken hoe. We trokken naar verschillende scholen in Vlaanderen om te zien wat er leeft binnen de klassen – of naar onze eigen mama’s, papa’s, tantes of nonkels die in het onderwijs staan. Deze diepte-interviews leerden ons dat thema’s zoals  de aanslagen van 22 maart in Brussel, de grote toestroom van vluchtelingen, het dragen van een hoofddoek in de klas, racisme moeilijk liggen in de klas anno 2018. Zowel voor leerkrachten als hun leerlingen.

Van discriminatie tot vrijgevigheid

Om daar wat aan te doen, kozen we ervoor om volop in te spelen op de leefwereld van kinderen en jongeren. En we ontwierpen een bordspel, genaamd Bonding Beyond Borders! Best spannend en uitdagend als je weet dat niemand van ons daar ervaring mee had. Maar: steek een socioloog, communicatiewetenschapper, econoom en twee politicologen samen, en je krijgt een spel dat inspeelt op de multimediale wereld van onze jongeren! En wat een ervaring…

Zo vertelde een Afrikaanse vrouw ons in tranen hoe ze op haar werk gediscrimineerd werd op basis van haar huidskleur.

We hielden een professionele film- en fotoshoot en interviewden willekeurige voorbijgangers in Brussel over hun levensverhaal. Zo vertelde een Afrikaanse vrouw ons in tranen hoe ze op haar werk gediscrimineerd werd op basis van haar huidskleur, of kocht een man ons koekjes aangezien vrijgevigheid een belangrijk deel is van zijn geloof. De verhalen, filmpjes en foto’s verwerkten we tot vragen in het spel. En zo brengen de getuigenissen kinderen en jongeren op speelse manier in contact met de hedendaagse diversiteit van België. Want: ‘onbekend maakt onbemind’!

Momenteel wordt ons spel volop getest, en ja: ‘bekend maakt bemind’. Zoals het aan een goede universiteit beoogt, namen we een vragenlijst af voor en na het spel. Na het spel scoren de leerlingen beter op kennisvragen omtrent diversiteit, wat dan weer een positieve impact heeft op hun attitudes. En het zette leerlingen duidelijk aan het denken. De kinderen toonden empathie (“Ik hoop dat Omar snel zijn kinderen terug kan zien, in veiligheid”) en discussieerden over de link tussen terreur en psychopathologie (“Als je iemand pijn wilt doen, dan ben je toch altijd wat ziek in je hoofd?”). En na het schrijven van een postkaartje aan één van de personages in het spel, kwam herhaaldelijk de vraag of we toch “zeker het postkaartje gaan bezorgen aan Aniche en Omar!?”. We gaan deze studenten nu nog een tijdje volgen om te zien of deze positieve effecten ook blijven duren.

Durf spreken over IS en Trump!

Ons bordspel kadert dus in een internationaal project tegen haat en extremisme. Teams van over de hele wereld hebben de voorbije maanden een campagne opgezet om haat en extremisme te bestrijden.

Het project heeft veel tijd en moeite gekost, maar het was een ongelooflijke en onvergetelijke ervaring. En we hebben veel geleerd: van diepte-interviews en grote surveys tot het ontwikkelen en ontwerpen van een heus spel. Maar, persoonlijk, houd ik er één belangrijke boodschap aan over: sta onbevooroordeeld open het onbekende en de verhalen en afkomst van andere mensen.

Dus beste leerkrachten – ik weet, ik ben nog jong en heb misschien niet veel te zeggen. Maar toch: Durf dergelijke thema’s te bespreken in de klas! Probeer hierbij je leerlingen te betrekken: kwam iemand uit de klas recent naar België? Of heeft iemand grootouders die naar hier kwamen bv. om te werken? Wat denken jullie van Trump en waarom? Dergelijke thema’s bespreken, zorgt ervoor dat leerlingen meer en meer genuanceerde informatie verkrijgen. En Bonding Beyond Borders kan jullie hier enkel bij ondersteunen ;-).

Update 19 juni 2018: het Bonding Beyond Borders bordspel kadert in een internationaal project tegen haat en extremisme. Meer dan 50 teams van over de hele wereld hebben de voorbije maanden een campagne opgezet om haat en extremisme te bestrijden. De drie beste teams mogen hun project voorstellen in het Witte Huis, met het oog op het wereldwijd uitrollen van de beste projecten. Beyond Bonding Borders is bij de finalisten en gaat dus naar Washington D.C.!

Naast Hannah Weytjens bestaat het Bonding Beyond Borders team verder uit Pamela Caci (studente Master of European Studies), Elina Kuokkanen (studente Master of European Studies), Jolien Peeters (studente Communicatiewetenschappen) en Gerald Walgravens (student Master in Business Economics).

Bonding Beyond Borders
Centre for Research on Peace and Development