DOOR EVA KYNDT. De discussie over hoe de universiteit haar studenten moet (?) voorbereiden op de arbeidsmarkt laait om de zoveel tijd weer eens op. Werkgevers willen dat studenten opgeleid worden tot pasklare professionals, maar daar ben ik het als onderzoeker niet mee eens. Ik ben van mening dat de universiteit haar studenten beter kan voorbereiden op een loopbaan door in te zetten op generieke competenties en levenslang leren.

Werk aan de winkel?

Eva Kyndt

Het is een oud zeer: Werkgevers klagen dat pas-afgestudeerde universitairen veel kennis bezitten maar niet kunnen functioneren in een professionele context. Aan de andere kant vloeken pas-afgestudeerden wel eens dat elke job ervaring vereist en stellen ze – in hun frustratie – wel eens dat ze “niets nuttig” of sterker zelfs “niets” geleerd hebben aan de universiteit. (Auw, die komt aan als docent). Vertrekkend van dergelijke uitspraken, zouden we dus moeten concluderen dat er nog veel werk aan de winkel is. Maar is dat wel zo?

Er heersen in verschillende kringen gepassioneerde debatten over of het al dan niet de taak van de universiteit is om jongeren voor te bereiden op de arbeidsmarkt. Werkgevers, academici en studenten zijn het vaak oneens met elkaar. Tijdens familiefeesten wordt er weleens gesteld dat “ons belastinggeld” best goed geïnvesteerd wordt. Maar ook binnen de universiteit zelf wordt het in tijden van programmahervormingen zeer duidelijk dat enkele collega’s overtuigd pro en anderen duidelijk contra zijn.

Pasklare professional versus voorbereidde alumni

Wat ik echter opmerk in deze debatten is dat voorbereiden om de arbeidsmarkt vaak nogal simplistisch gelijkgesteld wordt aan voorbereiden op een (specifiek) beroep. Werkgevers zouden het liefst een werknemer hebben die een minimale inlooptijd nodig heeft waarbij hij /zij de job beheerst en hoogstens kennis moet maken met enkele organisatie specifieke elementen. Academici huiveren echter bij het idee dat de arbeidsmarkt zou dicteren wat zij studenten zouden moeten aanleren en pleiten voor een brede vorming van de jongere los van specifieke beroepskwalificaties. Echter, in beide standpunten wordt opleiden tot professional in mijn ogen nogal nauw geïnterpreteerd. Er is namelijk een wezenlijk verschil tussen het afleveren van “pasklare professionals” en jongeren voorbereiden op de arbeidsmarkt.

Uiteraard vind ik niet dat het de taak van de universiteit is om “pasklare professionals” af te leveren. Het zou mijns inziens de relatie tussen onderzoek en onderwijs zeker niet ten goede komen en laat ons eerlijk zijn; de wijze waarop onze opleidingen georganiseerd worden laat ons ook niet toe om snel in te spelen op de vele veranderingen van de arbeidsmarkt noch is het wenselijk om op elke nieuwe “hype” te springen. Maar dit betekent voor mij niet dat we als universiteit geen rol dienen te spelen in het voorbereiden van jongeren op de arbeidsmarkt.

Een opdracht voor de universiteit

De universiteit haar kracht ligt momenteel in het opleiden van inhoudelijk sterke profielen. Dit is ook iets dat werkgevers erkennen, een diploma hoger onderwijs heeft nog steeds een grote waarde op de arbeidsmarkt. Dit mogen we dus zeker niet verliezen, maar daarnaast kan de universiteit haar studenten helpen met de uitdagende stap naar de arbeidsmarkt door in te zetten op de ontwikkeling van generieke competenties en studenten voor te bereiden op een leven lang leren gezien onze maatschappij niet stilstaat.

Generieke competenties en transferable skills

Hoewel de eerder aangehaalde discussies nog “alive and kicking” zijn, ben ik blij om te zien dat onze universiteit meer en meer aandacht besteedt aan het ontwikkelen van generieke cometenties en zogenaamde transferable skills. Binnen verschillende opleidingen krijgt het ontwikkelen van een kritische houding, rapporteringsvaardigheden, samenwerkingsvaardigheden, etc. expliciete aandacht doorheen de gehele opleiding. Maar ook de oprichting van het student career center is een belangrijk stap in het ondersteunen van studenten in hun overgang naar de arbeidsmarkt. Het student career center brengt verschillende diensten samen die studenten ondersteunen bij hun overstap naar de arbeidsmarkt. De dienst studieadvies is een centrale speler en werkt nauw samen met KU Leuven jobdienst, LCIE en de Juridische dienst. Daarnaast is er ook een overeenkomst met Randstad als HR-dienstverlener die zijn expertise over de actuele arbeidsmarkt ter beschikking stelt.

Uit ons onderzoek blijkt dat KU Leuven studenten hun eigen loopbaancompetenties significant lager inschatten dan collega studenten uit verschillende Vlaamse hogescholen.

Het student career center zet op diverse manieren (e.g., workshops, infodagen, en individuele begeleiding) sterk in op het ondersteunen van de ontwikkeling van loopbaancompetenties van studenten. Geen onverstandig keuze want uit ons onderzoek bij meer dan 3000 studenten blijkt dat er op dat gebied nog zeker groeimarge is. KU Leuven studenten schatten hun eigen loopbaancompetenties doorgaans significant lager in dan collega studenten uit verschillende Vlaamse hogescholen.

Op naar een leven lang leren

We moeten echter ook verder durven denken dan de overstap naar de arbeidsmarkt zelf en ons realiseren dat onze afgestudeerden terecht komen op een arbeidsmarkt waar alles veel sneller dan vroeger verandert. Door deze vele veranderingen zijn de verwachtingen ten aanzien van levenslang leren hooggespannen. Maar … levenslang leren, dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan. Ook dat zien we in verschillende studies duidelijk naar voor komen.

Het is dus mogelijks nog belangrijker dat we als universiteit inzetten op het ontwikkelen van een attitude en competenties voor levenslang leren. We tasten echter – ook onderzoeksmatig – nog een beetje in het duister als het gaat over hoe we dat precies kunnen verwezenlijken. Met het FLOW project (FLOW – Focus op Later: van Onderwijs naar Werk) zetten we dan ook in op het ontrafelen van hoe we studenten kunnen voorbereiden op een leven lang leren. In het FLOW project willen ze zicht krijgen op hoe studenten de overgang van onderwijs naar werk ervaren en hoe hun opleiding hen voorbereidde op deze overgang. We volgen hiervoor studenten tijdens hun laatste jaar aan de universiteit of hogeschool en tijdens hun eerste jaar op de arbeidsmarkt.

Gezien de vele veranderingen in onze maatschappij is inzetten op levenslang leren misschien wel dé manier waarop we studenten daadwerkelijk kunnen voorbereiden op een langdurige, duurzame, en vervullende loopbaan. We kijken dan ook halsreikend uit naar de resultaten!