DOOR LEEN SEVENS. Op verbeelding staat geen grenzen, zelfs niet in in de academische wereld. Laat de wereld weten hoe gepassioneerd je bent door jouw onderzoeksproject met deze originele tips en ontdek zelf hoe aanstekelijk creativiteit daadwerkelijk kan zijn.

Leen Sevens

Drie jaar geleden ontving ik een beurs voor mijn doctoraatsonderzoek over vertaaltechnologieën die tekst omzetten naar pictogrammen en vice versa voor mensen met een verstandelijke beperking. Ik had hard gewerkt aan mijn aanvraag en stond letterlijk en figuurlijk te springen om de wereld eindelijk kennis te laten maken met mijn project. Onbewust vertaalde mijn enthousiasme zich naar de manier waarop ik over mijn doctoraatsonderzoek communiceerde met de buitenwereld, waardoor mijn project – vaak tot mijn eigen verbazing – reeds enkele malen in de prijzen viel. De afgelopen jaren ontdekte ik dat kleur geven aan je onderzoek niet alleen ontzettend fijn en zelfmotiverend is, het kan je ook een hele hoop mooie contacten en erkenningen opleveren. Ben jij ook bereid om de academische sleur te doorbreken en je creativiteit te laten botvieren? Ik zet je alvast graag op weg met mijn favoriete tips voor presentaties, wetenschappelijke posters en online communicatie.

Verras je publiek met een creatieve presentatie

Vorige maand stond ik als winnares van de Leuvense Falling Walls Lab op het podium tijdens de internationale Lab-finale in Berlijn, waar ik het mocht opnemen tegen 99 jonge wetenschappers van over de hele wereld. De Falling Walls Lab daagde ons uit om ons innovatieve onderzoekproject in slechts drie minuten samen te vatten voor een breed, niet-altijd-even-wetenschappelijk publiek. Dit is mijn doctoraatsonderzoek in drie minuten op de finale van Falling Walls Lab:

De Leuvense finalisten werden klaargestoomd voor de strijd door de Nederlandse stand-up comedian Bas Birker, die ons inspireerde om voortaan altijd out of the box te denken. Over creatieve presentatietechnieken valt natuurlijk enorm veel te zeggen, maar dit zijn alvast mijn favoriete weetjes en tips:

• Luttele seconden. Meer tijd heeft je publiek niet nodig om te beslissen of je zijn onverdeelde aandacht waard bent. Terwijl de eerste bollebozen in de zaal langzaam beginnen te knikkebollen en de overige aanwezigen reeds urenlang aan het scherm van hun smartphone gekluisterd zijn, is het jouw taak om mensen alsnog warm te maken voor je onderzoek. Ga dus niet voor de klassieke “mijn naam is X van Y en mijn presentatie gaat over Z”, maar gooi je introductie eens over een geheel andere boeg. Open je presentatie met een straffe statement, stel je publiek voor een pittig dilemma of trek de kaart van de creativiteit. In de Falling Walls Lab koos ik ervoor om mijn introductieslide in het Klingon te schrijven, een fictieve taal uit het Star Trek-universum. Terwijl mijn toeschouwers fronsend opkeken naar de onleesbare krabbels op het scherm in een poging om de tekst te ontcijferen, liet ik hen op subtiele wijze ervaren hoe veel personen met een verstandelijke beperking zich voelen wanneer zij geconfronteerd worden met geschreven tekst in hun eigen taal: de communicatievorm in kwestie is niet aangepast aan hun specifieke noden.
  

  In de Falling Walls Lab koos ik ervoor om mijn introductieslide in het Klingon te schrijven, een fictieve taal uit het Star Trek-universum.

• Zelfs indien je publiek in zekere mate vertrouwd is met je vakgebied, kan het een interessant idee zijn om op zoek te gaan naar een geslaagde analogie. Lichamelijk disfuncties kunnen bijvoorbeeld een gelijkenis vertonen met files op de Antwerpse Ring, veroorzaakt door een obstructie op de weg. Of wat dacht je van een boeiende anekdote of een sprekende krantenkop om je publiek te sensibiliseren voor de problematiek die in jouw onderzoek aangekaart wordt? Je doctoraatsproject is je passie en je bent vrij om je originaliteit en creativiteit de vrije loop te laten gaan, zonder dat je onderzoek daarvoor moet inboeten aan belang en ernst. Reken maar dat je publiek je presentatie niet snel zal vergeten.
• Iedereen weet het, maar weinigen doen het. Laat de wall of text op je slides achterwege en ga voor kernwoorden en visualisaties. Terwijl je toeschouwers je magnum opus lezen, luisteren ze immers niet meer naar jouw verhaal. En dat probleem kan je eenvoudigweg vermijden door zo weinig mogelijk afleidende randinformatie te voorzien. Toegegeven, je moet misschien niet zo hard opvallen als die ene Duitse spreker die in koeien van letters het woord “bullshit” op zijn eerste slide neergeplant had, maar ik herinner me – bijna vier jaar na datum – nog steeds heel goed waar zijn lezing destijds over ging.

Steel de show met een flitsende poster

Werd je short paper of abstract geaccepteerd voor een conferentie? Dan maak je kans op een mooi plekje in de posterruimte. Posterpresentaties zijn de ideale manier om boeiende gesprekken te voeren met ervaren onderzoekers die oprecht geïnteresseerd zijn in je project. Nochtans laat het woord “poster” menig researcher sidderen en beven van angst: het is nu eenmaal geen eenvoudige klus om alle facetten van je onderzoek naar A0-formaat te vertalen.

• De meest voor de hand liggende optie is natuurlijk om je hele paper te knippen en plakken, waardoor de letters op je poster nét groot genoeg zijn om een kolonie mieren te instrueren over je project. Je zal versteld staan hoe vaak dergelijke ontwerpen opduiken tijdens een postersessie. Niet alleen zijn slechts weinig conferentiegangers bereid om zich te concentreren op een ellenlange tekst te midden van al dat geroezemoes, deze posters nodigen ook totaal niet uit tot conversatie. Vergeet niet dat jij naast je poster staat om nieuwsgierige onderzoekers van een woordje uitleg te voorzien – en geloof me, dat kan jij veel beter dan een velletje papier met grootheidswaanzin. Tijdens je uiteenzetting wil je kunnen teruggrijpen naar sterke voorbeelden, schema’s en resultaten. Zorg dus ervoor dat die elementen zeker op je poster aanwezig zijn. Een goed uitgewerkt stroomschema kan hierbij ook wonderen doen.
• Ook bij posterdesign kan het een goed idee zijn om out of the box te denken. Je wilt nu eenmaal zoveel mogelijk knappe koppen naar je poster lokken. Dat kan je bijvoorbeeld doen door te kiezen voor een opvallend design, waarbij je je al dan niet kan laten inspireren door het thema waarover je rapporteert. In het verleden ontwierp ik onder meer een poster in de vorm van een oud stuk perkament (voor het thema “spellingscorrectie voor 17de-eeuws Nederlands”), een poster waarop twee silhouetten elkaars hand schudden (voor het thema “samenwerken met onze eindgebruikers”) en een poster met een Britse vintage-look (voor een conferentie in Engeland). Een uniek ontwerp en een enthousiaste uiteenzetting zijn daarnaast ook de perfecte ingrediënten om mee te dingen naar een felbegeerde posterprijs.

Gebruik het internet om je contactpersonen op de hoogte te houden

Wat doe jij na afloop van een conferentie? Geniet je nog na van de inspirerende gesprekken die je voerde na afloop van je presentatie? Bouw je een torentje met de visitekaartjes die je de afgelopen dagen verzameld hebt? Stuur je een mail naar die ene eindgebruiker wiens nieuwsgierigheid overduidelijk geprikkeld was door jouw verhaal? Of beland je al snel weer in een dagelijkse sleur en laat je de contacten verwateren, tot ze uiteindelijk helemaal verloren gaan? Toegegeven, aan dat laatste maken we ons allemaal wel eens schuldig. En dat is jammer, want de mening en feedback van geïnteresseerde partijen kan ook in een latere fase van je doctoraatsproject enorm waardevol zijn. Nochtans beschikt de digitale generatie over honderdenéén middelen om haar publiek in de ban van haar onderzoek te houden. Dus waarom zou je die niet optimaal benutten?

• Verzamel al je contactpersonen in een mailing list en stuur hen één keer per jaar een grote update over je onderzoek in de vorm van een aantrekkelijke nieuwsbrief. Vertel je doelgroep over je nieuwste experimenten, sensationele ontdekkingen en wilde ideeën, en fleur je verhaal op met foto’s en heldere voorbeelden. Zorg ervoor dat je nieuwsbrief ook geschikt is voor een niet-wetenschappelijk publiek: kies voor duidelijke taal, laat de vakterminologie achterwege en refereer slechts naar je wetenschappelijke publicaties door middel van hyperlinks. En wanneer je de nieuwsbrief dan eindelijk de wijde wereld instuurt, vergeet dan niet om je contactpersonen ook de mogelijkheid te bieden om zich uit te schrijven voor je jaarlijkse updates. Ze zouden het eens moeten durven, maar toch, het is wel zo beleefd. Nieuwsgierig? Hier kan je mijn nieuwsbrief zien.
• Een webpagina voor je project kan eveneens wonderen doen. Lok nieuwsgierige internauten naar je onderzoeksproject door middel van een demo of een video en laat hen snuffelen tussen je meest recente publicaties. Je zal versteld staan hoeveel mensen op deze manier hun weg zullen vinden naar je contactinformatie en bereid zullen zijn om hun expertise met je te delen. Hier kan je mijn webpagina bekijken.

Creativiteit is besmettelijk – geef het dus door aan anderen! Heb je nog meer originele tips voor je mede-onderzoekers of heb je een mooie anekdote over creatieve communicatie? Laat dan zeker een reactie achter op deze blog.